1751: De encyclopedie of het beargumenteerde woordenboek van de wetenschappen, kunsten en ambachten van de 18e eeuw
De encyclopedie is het hoofdwerk van de 18e eeuw. Ze is de eerste Franse encyclopedie en verscheen tussen 1751 en 1772. Ze bestaat uit 28 banden, 17 banden met teksten en 11 banden met illustraties.
Aan dit collectieve werk werkten onder leiding van filosoof Diderot en wiskundige d`Alembert rond 150 auteurs (wetenschappers, filosofen, financiële deskundigen, kunstenaars enz.). De encyclopedie stelde een register op van alle kennis op alle terreinen der wetenschap van de 18e eeuw op, de eeuw van de verlichting (heerschappij van Lodewijk XV). Het doel was de kennis aan iedereen ten deel te laten vallen en zodoende voor de vooruitgang van de samenleving te zorgen.
Men vindt hier echter ook de geest van de verlichting (het principe van de vrijheid van meningsuiting, van de tolerantie en bovendien het streven naar de scheiding der machten), soms op verbloemde manier om aan de censuur van de koning of van de kerk te ontkomen. De auteurs bekritiseren inderdaad de absolutistische, op de genade Gods berustende monarchie, de standenorganisatie en ook de in die tijd heel sterke intolerantie van de kerk. De twee eerste banden werden door de koning en de kerk (de jezuieten en de jansenisten) als godslasterlijk veroordeeld en tijdelijk gecensureerd.
Ondanks de hoge publicatiekosten en de koninklijke censuur was de encyclopedie een echt succes. De encyclopedie was een referentiekader voor de revolutionairen van 1789 en ze is het vandaag ook nog voor onze democratieën.
omhoog